“Vì sự an toàn của mọi người, em tin tưởng tuyệt đối quyết tâm của Anh”
16/03/2011

Hiện nay, hầu như mọi người chỉ lo ngại về thảm họa phóng xạ của các trạm phát điện hạt nhân tại Fukushima, nhưng ít ai biết rằng vẫn có những người quyết tâm bất chấp cả tính mạng của chính mình nhằm khắc phục khả năng nguy hiểm có thể xảy ra.

Và hôm nay, câu chuyện của một người Nhật tuyệt vời để mỗi chúng ta suy ngẫm. Câu chuyện này có thể bạn đã nghe qua nhưng tôi xin được thuật lại như sau:

Ngày 16 tháng 03 năm 2011
Qua thảm họa phát nổ nhà máy phát điện hạt nhân Fukushima số 1, Ban lãnh đạo Công ty Điện Lực ToKyo nhận rất nhiều phê phán nặng nề của xã hội về sự chậm trễ cung cấp thông tin cần thiết, nhưng câu chuyện rất nhiều nhân viên thuộc tập đoàn này đã nêu tấm gương sáng chói vì đã không quay lưng bỏ chạy trước nhiệm vụ của họ, đáng để chúng ta suy ngẫm.

Một người đàn ông (59 tuổi) đang công tác tại công ty điện lực địa phương thuộc tỉnh Shimane, trong khi chỉ còn 6 tháng nữa sẽ về hưu, đã nộp đơn tình nguyện đến trợ giúp cho Fukushima.

Được biết qua cô con gái (27 tuổi), Ông đã có 40 năm kinh nghiệm tại nhà máy điện hạt nhân và sẽ nghỉ hưu vào tháng 9 năm nay. Sau thảm họa xảy ra, đã có khoảng 20 người trong công ty tình nguyện xin đi xử lý sự cố.

Ngày 13 tháng 03, Ông đã quyết tâm tình nguyện ra đi sau khi thuyết phục gia đình với suy nghĩ “Sự hy sinh ngày nay, cũng vì tương lai ngày mai”. Cô gái rưng rưng nước mắt hãnh diện khi nhắc đến lời của Cha mình, người thường ngày rất ít nói.

Sáng ngày 15 tháng 03, Ông đã nhận được tin báo ý nguyện của mình được chấp nhận. Ông đã lên đường đi làm như thường ngày và trong lặng lẽ con gái Ông cũng không nói được lời từ biệt cuối cùng.

Phản ứng chung ban đầu cũng không muốn để Ông đi, nhưng vì đây là quyết tâm có ý nghĩa chính đáng của Ông, nên dù có chuyện gì xảy ra chăng nữa cũng không có lý gì để hối tiếc, và chỉ biết cầu mong Ông sẽ trở về bình an.

Vợ Ông nói thêm “Từ năm mười tám tuổi đến nay Ông đã liên tục làm việc trong nhà máy điện hạt nhân, nên tôi tin tưởng Ông sẽ có đủ tư cách để xử lý và thao tác an toàn nhất”. Và khi tiễn chồng lên đường, bà đã nhắn nhủ rằng “Vì sự an toàn của mọi người, em tin tưởng tuyệt đối quyết tâm của Anh …”.

Fukushima: một cảnh cáo đối với nhân loại về sự bành trướng của công nghiệp
điện hạt nhân trên thế giới
30/03/2011

Diễn biến

Trận động đất hết sức lớn ( 8,9° Richter - đã làm xê dịch đảo Honshu của nước Nhật 2,4 m về hướng đông theo Viện địa chất Mỹ USGS ) và sóng thần kinh khủng tại vùng đông bắc Nhật Bản ngày 11/3/2011 đã gây ra thảm họa đang diễn biến tại nhà máy điện hạt nhân tỉnh Fukushima (cách Tokyo 250 km về phía Bắc).

Về số lò điện hạt nhân, Nhật Bản đứng thứ ba với 55 lò ( tỷ lệ điện hạt nhân là 30%) sau Pháp 58 lò ( 78%) và Mỹ 104 lò ( 20% ).

Nhà máy Fukushima Daiichi 1 có 6 lò phản ứng ( trong số đó, các lò 4-5-6 ngừng vận hành trước trận động đất vì đang được bảo trì ) và nhà máy Fukushima Daini 2 cách đó 10 km có 4 lò phản ứng. Các lò Daiichi được xây cất vào đầu những năm 70 và các lò Daini vào những năm 80 bởi các Công ty General Electric, Toshiba và Hitachi. Kiểu lò nước sôi BWR ( Boiled Water Reactor ) này rất phổ biến ở Nhật khác với kiểu lò nước áp suất PWR ( Pressurized Water Reactor ) thông dụng trên thế giới, đặc biệt ở Pháp. Hai kiểu lò này tương đối an toàn hơn lò nhà máy Tchernobyl RBMK ( Reaktor Bolchoi Mochtchnosti Kanalni ) của Ukraine vì có vỏ bêtông cốt thép bọc lò dày 1,5m ( enceinte de confinement ) để ngăn cản phóng xạ thoát ra ngoài.

Ngày 11/3, ngay sau trận động đất xảy ra, các lò phản ứng ở Fukushima tự động ngừng hoạt động. Tuy nhiên, hệ thống làm lạnh cần phải tiếp tục làm việc để giảm nhiệt độ dư rất cao trong lò. Không may, trận động đất đã làm tê liệt hệ thống cung cấp điện . Các máy phát điện dự phòng diesel được khởi động để cung cấp điện cho hệ thống làm lạnh nhưng chỉ một tiếng đồng hồ sau, tất cả các máy dự phòng này đều hỏng do sóng thần tràn vào. Nhà máy được thiết kế để chống sóng thần, nhưng mức nước lên cao quá 10 m ! Có Pin tiếp cứu nhưng cũng không được lâu lắm và các xe phát điện di động thì lại đến quá trễ !

Thiếu hệ thống làm lạnh lò phản ứng, hơi nước sinh ra nhiều và làm tăng áp suất trong lò (840 kPa, gấp đôi mức bình thường ). Dù đã cố gắng xả hơi vào các không gian rộng hơn của nhà máy và kể cả xả ra ngoài không gian, TEPCO (Công ty Điện lực Tokyo) cũng không thành công trong việc làm giảm áp suất. Vào lúc 15h36 ngày 12/3 (giờ địa phương), một vụ nổ vì khí hydro đã xảy ra tại tòa nhà lò phản ứng số 1 (460 MW) của nhà máy Fukushima Daiichi. Vụ nổ làm tung bay một phần tòa nhà, nhưng lò phản ứng và vỏ bọc lò chưa bị thiệt hại. Tuy nhiên, cơ quan an toàn hạt nhân của Nhật thừa nhận rằng một phần tâm lò phản ứng (chứa các thanh nhiên liệu) đã bị nóng chảy. TEPCO quyết định bơm nước biển vào lò, để tránh các thanh nhiên liệu bị nóng chảy hoàn toàn. Biện pháp tuyệt vọng này, xem như hy sinh các lò sắp được hưu trí, vì nước biến sẽ làm gỉ vật liệu nhanh chóng. Để đối phó với sự cố xảy ra đối với tâm lò phản ứng, cần tiến hành theo ba bước sau : làm ngưng hoạt động lò phản ứng ( được thực hiện ), làm lạnh lò, và ngăn không cho chất phóng xạ thoát ra ngoài. Với những gì đã xảy ra thì việc thực hiện ở bước thứ hai và thứ ba đều không thành công. TEPCO đã kêu gọi cơ quan nguyên tử quốc tế ( IAEA ) và chuyên gia Mỹ đem nước làm lạnh đặc biệt mà vẫn không có kết quả khả quan.

Vấn đề tương tự cũng xảy ra đối với lò phản ứng số 3 (780 MW) thuộc nhà máy Fukushima Daiichi. Và sự lo ngại này đã thực sự đến khi xảy ra hai vụ nổ tại lò phản ứng này trong ngày 14/3. Như ở lò số 1, hydro được sinh ra do tương tác với vỏ thanh nhiên liệu. Zr ( Zirconium) nóng trên 1200°C, với nước, tạo ZrO2, tỏa ra 6500 kj/kg Zr. Khối lượng H2 sinh ra trong lò nước sôi có thể gấp đôi so với lò áp lực ! Các chuyên gia Nhật chưa cho biết số thanh nhiên liệu ( nhiên liệu Mox có plutonium rất độc) bị nóng chảy và cách phân bố trong lò. Trong trường hợp thủng lò, nhiên liệu nóng chảy vì nhiệt độ rất cao ( trên 2000° C- 2500°C ) có thể làm vỏ bọc lò bị nứt, để phóng xạ lan ra ngoài. Hiện tượng này đã được Đại học California nghiên cứu từ năm 1985. Cũng như lò phản ứng số 1, vỏ bọc lò phản ứng số 3 hình như vẫn chưa bị ảnh hưởng quan trọng.

Tuy nhiên, mối lo ngại lớn nhất lại nằm ở lò phản ứng số 2 (780 MW) của nhà máy này. Mực nước trong lò phản ứng đã xuống rất thấp, điều này làm tăng nguy cơ tâm lò phản ứng bị nóng chảy. Các thanh nhiên liệu dài 3,71 m không được nước che lấp trên 3 m ! Thậm chí, sau vụ nổ ở lò phản ứng số 3, TEPCO đã lo ngại không còn khả năng làm lạnh cho lò số 2.

Ngày 15/3 đến lượt lò số 2 bị nổ ! Đồng thời ở lò số 4 (780 MW), hồ ( piscine ) chứa các thanh nhiên liệu của tâm lò đã sử dụng bị cháy! Hai lò 5 (780 MW) và 6 ( 1100 MW ) cũng đang có vấn đề vì độ nóng lên cao. Ngày 17/3 TEPCO buộc phải sử dụng trực thăng lớn để đổ nước biển pha với Acide borique xuống nhà máy. Acide borique có đặc tính hấp thụ nơtrôn để tránh phản ứng dây chuyền có thể xảy ra. Mức phóng xạ cao nên phi công không thể hạ xuống dưới 150 m. Dung tich của hồ là 2000 tấn nước và mỗi giờ cần 50 tấn.

Cuối cùng Tepco phải huy động hàng chục xe cứu hỏa, sử dụng vòi phun nước rất mạnh với hy vọng che ngập khối thanh nhiên liệu đang bốc sôi trong lòng hồ nước để không cho phóng xạ thoát ra ngoài trời. Về lâu dài, chuyên gia Nhật Bản đã nghĩ đến kế hoạch xây dựng quan tài bằng bêtông (Sarcophage) để bao trùm các lò như ở Tchernobyl. Ở đây Sarcophage thứ nhất đã bị rạn nức nhiều nơi ngay từ lúc đầu. Sarcophage thứ hai trị giá 1 tỷ đôla đang được xây cất và sẽ có hiệu lực chỉ trong vòng 100 năm mà thôi !

Tình hình hiện nay tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima vô cùng nguy hiểm. Không riêng gì lò số 3 mà cả nhà máy có thể xem như không thể điều khiển được nữa ! Trong số đội ngũ 800 nhân viên phụ trách vận hành chỉ còn 50 người hy sinh tính mạng phải ở lại. Bức tường phóng xạ vô hình, không màu, không mùi đã cấm nhân viên chuyên môn vào nhà máy cứu chữa, trừ những cảm tử quân! Câu điện vào nhà, đem nước vào hồ, bình thường thì có gì khó khăn ? Ai cũng thừa biết Nhật Bản giỏi nhất thế giới về con người máy ( Robot ) thế mà nhân viên đành bó tay, chứng kiến bất lực thảm cảnh điêu tàn.

Tất cả mọi tình huống đều có thể xảy ra, kể cả tình huống đáng lo sợ nhất là tâm lò phản ứng bị nóng chảy hoàn toàn, gây nổ lò phản ứng và đẩy bụi phóng xạ ra ngoài không gian. Cơ quan an toàn Pháp đặt mức độ nghiêm trọng của Fukushima lên số 6 trên thang đo INES (International Nuclear Event Scale) nguy hiểm hơn biến cố Three Mile Island ở Mỹ ( 28/3/1979 ) và sau thảm họa Tchernobyl ( 26/4/1986 ) với mức độ cao nhất, số 7. Cơ quan an toàn Nhật Bản xếp Fukushima vào mức độ số 4 ( hôm nay mới lên 5 ) có lẽ để cho dư luận khỏi hoang mang? Dân chúng Nhật Bản, tuy có tinh thần kỷ luật đáng kính phục, nhưng họ bắt đầu lên tiếng chỉ trích chính phủ và TEPCO về cách quản trị tình hình với nhiều thông tin không chính xác? TEPCO đã nhiều lần bị chính phủ cảnh cáo và phạt nặng vì đã gian trá ( 200 báo cáo không đúng sự thật trong 20 năm ! ) và giấu giếm nhiều tài liệu tối quan trọng về an toàn.

Nguy cơ ô nhiễm phóng xạ đang là nỗi lo sợ lớn nhất hiện nay của Nhật Bản và các nước láng giềng. Sau vụ nổ ở lò phản ứng số 1, lượng phóng xạ đo được trong phòng điều khiển của lò phản ứng cao gấp 1000 lần so với mức bình thường. Mức phóng xạ ở khu lò số 3 ngày 12/3 đã lên đến 400 mSv/h! (1). Những “liquidateurs“ ở Tchernobyl, tử nạn một tháng sau thảm họa, đều hấp thụ hơn 6000 mSv/h ! Về tiềm năng của chất phóng xạ, nên biết rằng tổng công suất 6 lò của nhà máy Fukushima là 4680 MW, gần 5 lần lớn hơn công suất của lò (1000 MW) bị nổ ở Tchernobyl. Chất điều độ ( modérateur ) của lò Tchernobyl là graphite, dễ cháy, chứ không phải là nước như ở các lò Fukushima (Xin mời quý bạn xem bài RFI phỏng vấn tôi về Tchernobyl ngày 26/4/2006 ).

Tình hình đến hôm nay có thể tóm tắt như sau : 3 tâm lò bị nóng chảy ( lò 1-70%,lò 2- 33%), 2 hỏa hoạn ở hồ chứa nhiên liệu, 5 vụ nổ hydro. Trong 5 lò, các thanh nhiên liệu đã sử dụng tiếp xúc trực tiếp với khí quyển. Số nhiên liệu tích trữ ở trong các hồ nước đang sôi bằng 4 lần số nhiên liệu trong các thùng lò. Một đường giây điện đã được nối vào nhà máy ngày 19/3 với mục đích phục hồi hệ thống làm lạnh. Nhà chức trách đã ra lệnh sơ tán hơn 200.000 dân cách 20 - 30 km xung quanh nhà máy điện hạt nhân. Dân ngoại quốc ớ Tokyo cũng hoang mang và bắt đầu rời kinh đô.

Ở khu vực nhà máy điện Fukushima, nước biển, sữa, rau, hải sản đã bị ô nhiểm. Dân chúng còn ở đây đang ở trong tình trạng không đựơc ra ngoài, không có thức ăn, không có nước uống ! Ngay ở Tokio, nước cho trẻ con cũng bắt đầu làm dân chúng hết sức hoang mang.

Tùy hướng gió bay, một khi lên cao, làn mây phóng xạ có thể lan tràn rất xa, bay qua nhiều nước trên thế giới như làn mây Tchernobyl. Kamchatka ( Nga ) và California (Mỹ) đã có dấu vết bị nhiễm phóng xạ Iode I-131 và Césium Cs-137. Sản phẩm phân hạch Strontium Sr-90 thì khó phát hiện hơn. Thời gian phân hủy một nửa của các chất độc này là : Césium 137 ( 30 năm ), Strontium 90 ( 28 năm ), Iode 131 ( 8 ngày ). Làn mây phóng xạ đầu tiên, chưa tai hại sức khỏe, đã đến Pháp hôm nay. Rồi đây sẽ còn nhiều làn mây khác !

Nếu có mưa trong các ngày tới thì tình hình càng thêm phức tạp, bởi chất phóng xạ sẽ theo mưa rơi xuống đất, gây ô nhiễm nguồn nước, sản xuất nông nghiệp. Ngay cả trong tình huống mong đợi nhất là các lò phản ứng được khống chế, sau khi tình trạng khẩn cấp qua đi, cần phải tiếp tục công tác khử nhiễm, ban bố lệnh cấm sử dụng và buôn bán thực phẩm được sản xuất ở địa phương này.

Hậu quả

Dư luận thế giới xôn xao lo sợ và những đoàn thể chống điên hạt nhân đang lên tiếng dữ dội. Cộng đồng Âu Châu ( 143 lò ), Pháp, Ấn Độ, Nga, Trung Quốc và nhiều nước khác đã ra lệnh kiểm soát chặt chẽ và củng cố tất cả các nhà máy điện hạt nhân để đối phó với mọi rủi ro tai biến. Cộng đồng Âu Châu đang muốn thống nhất các tiêu chuẩn an toàn.

Bà Angela Meken đã quyết định đóng cửa tạm thời 7 nhà máy điện hạt nhân của Đức xây cất trước 1981, tạm đình chỉ việc cho gia hạn kéo dài thời gian vận hành của nhiều nhà máy khác và dần dần từ bỏ điện hạt nhân. Cũng như Vénézuéla, Thụy Sĩ cho hoãn lại các dự án xây cất nhà máy điện hạt nhân. Trung Quốc cũng ngưng cấp giấy phép làm những nhà máy điện hạt nhân mới.

Với những tai biến dồn dập, ngoài con số khủng khiếp tạm thời, trên 25.000 người tử nạn và mất tích. Nhật Bản đã mất trên 165 tỷ đôla, có ảnh hưởng quan trọng đến mức tăng trưởng kinh tế.

Thị trường chứng khoán thế giới trong những ngày qua rúng động như bị Tsunami : 67 tỷ đô của 65 công ty quốc tế về điện hạt nhân đã bay ra khói. Tepco - 57%, Toshiba -30%, Japan Steel Works -38%, Kepco - 23%, Areva -18%, EDF-10, 6%, RWE -8,6%... Ngược lại, giá trị những công nghiệp năng lượng tái tạo tăng lên bội phần.

Trên toàn cầu hiện nay có 450 lò điện hạt nhân đang vận hành. Tỷ lệ điện hạt nhân chỉ chiếm 15%, có nghĩa là việc thay thế điện hạt nhân trong bản tổng kết năng lượng (bilan énergétique ) thế giới không phải là không có lời giải thỏa đáng.

Như ở Mỹ, sau biến cố thủy triều dầu mỏ, nhiều nước sẽ xét lại và sửa đổi luật lệ an toàn khắt khe hơn trước nhiều, làm tăng vọt giá điện. Dân chúng vùng California lo sợ cho 2 nhà máy Diablo Canyon (2 x 1100 MW) và San Onofre (2 x 1100 MW) nếu có động đất lớn. Lý do khác làm giá điện tăng mạnh cũng vì các nước sẽ hết sức thận trọng trước khi cấp giấy phép cho gia hạn thời gian vận hành các lò từ 30 đến 40, 50 hay 60 năm ( trường hợp Fessenheim 2 x 900 MW của EDF vận hành từ 1977 -1978 ). Nên nhớ rằng gia hạn một lò tốn hàng trăm triệu đôla và thùng lò cũng như vỏ bọc lò không thể đổi mới được. Mức an toàn càng tăng thì giá điện lại càng cao. Nói rằng giá thành kWh điện hạt nhân kinh tế là dối trá . Kinh phí dành cho công trình tháo gỡ một nhà máy điện hạt nhân có thể cao bằng hay cao hơn kinh phí đầu tư của nhà máy ấy ! Ví dụ điển hình là ở Pháp, công trình tháo gở nhà máy Brennilis,( lò nước nặng 70 MW), cách Brest 60 km, (xây cất năm 1962 và được tháo gỡ từ năm 1985 mà nay vẫn chưa xong), đã tốn gần 650 triệu đôla, 20 lần cao hơn phí tổn ước lượng ! Phí tổn này có thật sự nằm trong bài tính kinh tế về giá thành kWh không? Có công nghiệp nào ác nghiệt mà thời gian và kinh phí tháo gở cao hơn thời gian và kinh phí xây cất nhà máy không?

Như tôi đã nhấn mạnh nhiều lần từ lâu, một tai biến lớn như Tchernobyl có thể làm lung lay hay sập đổ công nghiệp hạt nhân, tuy đồ sộ nhưng vô cùng mỏng manh.Vì biến cố Three Mile Island ( tâm lò bị nóng chảy 50% ) mà 30 năm nay Mỹ khớiông xây cất thêm một nhà máy điện hạt nhân nào cả.

Pháp

Nước Pháp, nhất nhì trên toàn cầu về số cơ sở nguyên tử, đang rất lo lắng và đặt nhiều câu hỏi về phương diện an toàn. Với 58 lò rải rác trong 19 nhà máy, tỷ lệ điện hạt nhân 78% cao nhất thế giới. Trung bình, mỗi người dân Pháp ở cách xa nhà máy điên hạt nhân tối đa chỉ 300 km. Đảng Xanh đã lên tiếng đề nghị chính phủ trưng cầu dân ý và đóng cửa ngay các nhà máy cũ hay ở vùng dễ bị động đất như Fessenheim ( 2 x 900 MW) và Tricastin ( 4 x 900 MW ). Những nhà máy EDF trên nguyên tắc chỉ có thể chống cự lại với các trận động đất dưới 7° hay 8° Richter mà thôi. Về cách tính toán, EDF dựa trên trận động đất xưa nhất biết được trong vùng và tăng con số thêm một ít cho khoảng an toàn. Ví dụ nhà máy Fessenheim, EDF dựa trên trận động đất 6,2° Richter ở Bale năm 1356 và tăng thêm 0,5 thành 6,7. Gần Bordeaux, nhà máy Blayais ( 4 x 900 MW) suýt nữa bị nước tràn ngập trong trận bão lớn năm 1999.

Dân chúng ở vùng Paris không an tâm lắm vì nhà máy Nogent ( 2 x 1300 MW ) chỉ cách kinh đô 120 km ! Theo cơ quan an toàn hạt nhân Pháp, trong năm 2010, EDF đã phải đối phó với 1000 sự cố số 1 và 2 ( trên thang đo INES) xảy ra trong các nhà máy điện hạt nhân. Chính phủ đặt tin tưởng vào lò thế hệ thứ ba EPR-1600 MW ( European Pressurized Reactor ) đang xây cất ở Flamanville. Lò này cũng đang được xây cất ở Phần Lan nhưng bị trễ 3 năm trời, làm cho Areva mất hàng tỷ đôla. Lẽ cố nhiên, những lò thế hệ 3 như EPR, hết sức đắt tiền, an toàn hơn lò thế hệ 2, PWR hay BWR. Tuy nhiên lò thế hệ 3 nào ( kể cả AP1000 ) cũng chỉ là một kiểu lò tiến hóa (évolutionnaire) vừa dựa trên kinh nghiệm quý báu của lò thế hệ 2, vừa được bổ sung với những tiến bộ khoa học kỹ thuật, chứ không có tính cách cách mạng. Ví dụ, với các lò Fukushima sử dụng nguyên lý an toàn chủ động ( Active Safety Features ) cần đến nguồn điện cấp cứu Diesel cho hệ thống làm lạnh, các lò thế hệ 3 áp dụng nguyên lý an toàn thụ động. Trong tương lai, lò thế hệ 4 cũng không thể nào bảo đảm an toàn như có người mơ tưởng!

Việc mở cưả thị trường điện lực, các Công ty tư nhân, vì coi trọng vấn đề lợi nhuận hơn cả, nên kinh phí dành cho khâu tu bổ , kiểm tra an tòan ngày càng kém. Trong đội ngủ 45.000 nhân viên chuyên môn phụ trách khai thác 58 lò của EDF, 25.000 người ngoài Công ty được thầu lại ( sous-traitant ) , làm sao an tâm ? Năm 2006, chuyên gia Mỹ đã lưu ý Tepco về một số nguy biến có thể xẩy ra, đặc biệt vì sự cẩu thả ở khâu bảo trì .

Cũng như ở Đức và nhiều nuớc khác, Pháp sẽ phải thay đổi chiến lược dài hạn về năng lượng và dần dần hạ thấp tỷ lệ điện hạt nhân. Nhiều chuyên gia chống điện hạt nhân đã tuyên bố rằng Pháp có thể dần dần bỏ điện hạt nhân trong vòng 25-30 năm nữa bằng cách tiết kiệm và tăng hiệu suất năng lượng ( -50%) và triệt để sử dụng năng lượng tái tạo (+ 80%) và khí ( + 20% ).

Việt Nam

Trong số 20 bài tôi viết ( 2 ) từ năm 2003 với tất cả nhiệt tình dành cho quê hương, tôi đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Việt Nam không nên xây cất nhà máy điện hạt nhân vì nhiều lý do : an toàn, chuyên gia, nhân lực, kinh tế, tài chính, môi trường, rủi ro nguy hiểm, lưu trữ chất thải phóng xạ...Chính sách năng lượng của nước ta, cũng như của tất cả các nước trên thế giới, phải dựa trên việc triệt để tiết kiệm, sử dụng có hiệu lực năng lượng, khai thác tất cả các nguồn năng lượng tái tạo. Tổn thất năng lượng ở Việt Nam hiện nay có thể lên đến 35-40% ! Theo tôi, không có con đường nào khác. Tại sao người ta đi ra mình lại đi vào ? Làm một lò điên hạt nhân là kẹt cả môt thế kỉ ( 50 năm vận hành và 50 năm để tháo gở !)

Như tôi đã có dịp trình bày trong baì phỏng vấn của RFI về công trình thủy điện Sơn la các nhà máy điện hạt nhân tương lai ở Ninh Thuận cũng nằm trong vùng có thể bị động đất lớn. Những vệ tinh đã phát hiện vết nứt (faille) sông Hồng dài 1000 km từ Tây Tạng đến khu miền Bắc và về phía nam, dọc theo bờ biển nước ta. Vết nứt tuốt (coulissant) theo đường rảnh, trung bình 1 cm mỗi năm, có thể làm xê dịch từng cơn : sông, thung lũng, bãi phù sa… mỗi khi có động đất đáng kể. Đất nước ta eo hẹp, nhất là ở mìền Trung, nếu có biến cố xẩy ra, đồng bào ta sẽ phải làm nhà ở dưới biển hay sao ?

Về khâu xử lý chất thải phóng xạ, hết sức nguy hiểm và đắt tiền, có cơ quan trách nhiệm bên nhà đã tuyên bố rằng sẽ không có vấn đề gì vì ta sẽ giao trọn cho công ty ngoại quốc bán lò đem chất thải về nước họ giải quyết lấy ! Đâu phải dễ như thế. Thảm họa Fukushima diễn ra trong lúc những thanh nhiên liệu còn ở trong các lò hay trong các hồ chứa nước!

Tai biến Three Mile Island, Tcherrnobyl không vì rủi ro mà vì thiết kế không hòan bị và nhất là vì nhân viên thiếu trình độ hay kinh nghiệm. Chủ yếu rốt cuộc vẫn là ở con người. Với nhân lực và ngân sách eo hẹp của nước ta, tại sao lại cả gan xung phong vào một lĩnh vực đầy chông gai hiểm trở, xây dựng liên tíếp 8 lò từ 2014 đến 203O ? Kinh phí khổng lồ, 30 tỷ đôla này, để dành cho năng lượng tái tạo và các linh vực ưu tiên khác như giáo dục, nghiên cứu, y tế , xã hội có ích lợi hơn cho đồng bào không ?

Vì sự sống còn của dân tộc, của những thế hệ con cháu sau này, tôi thiết tha đề nghị Chính phủ Viet Nam rút lui có trật tự, cương quyết hủy bỏ chương trình điện hạt nhân ngay từ bây giờ, đúng thời, hợp lý, để tránh thảm họa cho đất nước.“Chúng ta không thừa hưởng đất đai của tổ tiên, chúng ta mượn tạm của con cháu” ( Saint-Exupéry ).

Theo tôi, làm điện hạt nhân là khiêu khích tạo hóa. Đến năm 2030, thì năng lượng tái tạo đã trưởng thành và kinh tế từ lâu. Thế giới đang đi vào một con đường bế tắc, hết sức nguy hiểm. Điện hạt nhân không phải là lời giải cho bài toán năng lượng và hòa bình của nhân loại và đặc biệt cho các nước như ta. Các giới có thế lực tiếp tục lợi dụng hiện tượng thay đôi khí hậu để đề cao vai trò điện hạt nhân. Tuy nhiên, đổi CO2 với hạt nhân, thì chẳng khác nào như đổi Sida với dịch tả !

Ta không nên mặc cảm: không đi vào con đường điện hạt nhân không phải là ta “không có đầu óc thông minh”, ngược lại, tôi tin rằng người Việt Nam ta vốn không “nhẹ dạ, cả tin”, không “lên gân làm oai”, đủ tri thức để biết chọn con đường phát triển vững chắc, đồng thời tránh được “khuynh gia bại sản”, và hậu quả tai hại cho con cháu.

Thay lời kết luận

Fukushima có thể xem như tượng trưng cho chấn tâm ( épicentre ) của cuộc động đất khủng khiếp đang diễn ra trong công nghiệp điện hạt nhân. Tại sao Nhật Bản lại cả gan xây cất 55 lò điện hạt nhân, cạnh bờ biển, trên một mảnh đất eo hẹp đầy nguy biến ? Hình ảnh điêu tàn của thảm kịch Hirochima và Nagasaki đã lu mờ trong kí ức của các nhà lãnh đạo chính trị và khoa học của đất nước này hay sao ? Chúng ta nghĩ gì khi nghe Thị trưởng Tokyo tuyên bố rằng thảm họa Fukushima là một sự trừng phạt của Thượng Đế ? Những vụ nổ liên tíếp ở nhà máy, tâm lò nóng chảy, vỏ lò rạn nứt, gây ra lỗi lầm không thể vãn hồi, không thể đảo ngược được. Theo nữ văn sĩ Biélorusse, Svetlana Alexievitch, trong một bài phỏng vấn của báo Libération ngày 20/3 : “Cái chết vô hình đã thắm dần vào máu và thân thể người dân đất Nhật. Chúng ta đã trả một giá quá đắt cho sự tiến triển khoa học. Công nghệ cao siêu chỉ để phục vụ cho sự yếu đuối con người. Nhân loại đang giẩm chân trên con đường tự hủy diệt. Rất tiếc rằng người ta không biết rút kinh nghiệm của bài học Tchernobyl !“

Trước tai biến này, Viện sĩ Anatoli Alexandrov đã giám quả quyết rằng những nhà máy của Liên Xô có thể được xây dựng ngay tại Place Rouge vì hết sức an tòan ! Sergueï Kirenko của Rosatom ( Nga) mới đây, đã tuyên bố rằng họ sẽ bán cho Viet Nam và Indonésie những nhà máy điện hạt nhân lưu động ở ngoài khơi, vừa rẻ tiền, vừa an tòan! Có ai xung phong sống cạnh những Híroshima trôi nỗi này bên bờ đại dương không?

Một chuyên gia hàng đầu về lò hạt nhân của Mỹ, Giáo Sư Arnold Gundersen, đã tuyên bố rằng hiện nay không nên xây cất thêm một nhà máy điện hạt nhân nào khác trên thế giới, cần phải đợi cho đến lúc các chính phủ lượng định lại mức độ nguy hiểm tối đa như thế nào . Lẽ cố nhiên, tôi ủng hộ lập trường này.

Những cường quốc phải thay đổi cách nhìn và cách sống. Các giới có thế lực (lobby) tiếp tục muốn duy trì công nghiệp điện hạt nhân, không những đã lỗi thời, mà còn vô cùng tai hại cho hàng trăm thế hệ con cháu sau này.

Các nhà khoa học và chính trị gia cần có thái độ khiêm tốn hơn nữa trước sức mạnh mênh mông của tạo hóa. Mọi tầng lớp dân chúng đều có quyền cho ý kiến trước khi nhà chức trách thực hiện những dự án quan trọng hay áp dụng những biện pháp có ảnh hưởng trực tiếp đến vận mệnh của cá nhân họ và của đất nước. Tại sao không tổ chức cuộc trưng cầu dân ý ở khắp nơi ? Nước Ý sẽ bắt đầu trong tháng sáu này.

Các công ty quốc tế hạt nhân không thể cứ thản nhiên xem đồng đôla quý hơn môi trường và sinh mạng con người ! Đã đến lúc cần nói lên sự thật thay vì dối trá với dân chúng!

Nhắc lại thảm họa Hiroshima và Nagasaki, Kenzaburô Oé, Nobel văn chương Nhật Bản 1994, trong một bài phỏng vấn của báo Le Monde ngày 17/3 diễn tả tâm trạng như sau :“Lịch sử Nhật Bản đang đi vào một giai đoạn mới và một lần nữa chúng ta bị những nạn nhân hạt nhân nhìn ngó, những người đã tỏ ra hết sức can đảm trong nỗi đau thương. Người Nhật, đã có kinh nghiệm lửa nguyên tử, không được nghĩ đến năng lượng hạt nhân bằng khả năng sản xuất công nghệ“.

Ai mà không động lòng rưng nước mắt khi nhìn thấy dân chúng Nhật Bản quằn quại đau khổ như thế? Ai không kính phục hàng chục, hàng trăm người đang hy sinh tính mạng để cho làn mây phóng xạ khỏi rải chất độc trên khắp trái đất ?

Cũng như Tchernobyl, Fukushima đang cảnh cáo nhân lọai. Tiếng nổ long trời lở đất và sóng thần khủng khiếp ở xứ hoa đào xấu số này, rồi đây, sẽ chận đứng sự bành trướng của công nghiệp điện hạt nhân trên thế giới. Tôi hy vọng rằng nó sẽ làm lay chuyển lương tâm của những nhà khoa học hay chính trị gia, thiếu tinh thần trách nhiệm đối với nhân loại nói chung và đối với dân với nước của họ nói riêng.

Nguyễn Khắc Nhẫn,
Nguyên Cố vấn Nhà kinh tế, dự báo, chiến lược EDF Paris,
GS Viện kinh tế, chính sách năng lượng Grenoble,
GS Trường Đại học Bách khoa Grenoble.

(1) Sievert (Sv): liều tương đương phóng xạ dùng để đo tác động sinh vật trên cơ thể. Đó là một đơn vị đề phòng phóng xạ.
1 Sv (Sievert) = 100 rem (Tchernobyl: 800-1600 rems)
(1 Sv = 1000 mSv) (chiếu phổi: 0.1 rem)
(2) www.vietsciences, caodangdienhoc, ugvf, tailieu.tapchithoidai, diendan.org

 

Đạo Nhân Nghĩa làm người
18/03/2011

Ký giả của Hoàn Cầu Thời Báo Trung Quốc Vương Hy Văn hôm qua theo tôi một ngày để lấy tin. Khi đi ngang qua một ngôi nhà bị sập mà tiền giấy có lẽ từ ngôi nhà đó trôi ướt nằm tứ tán cả bãi đất, chắc cũng vài chục triệu yên, nhưng mà chẳng ai thèm nhặt, đã phải thốt lên: "50 năm nữa , kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ đứng đầu thế giới, nhưng vĩnh viễn Trung Quốc không thể được gọi là cường quốc vì 50 năm nữa người Trung Quốc cũng chưa thể có trình độ dân trí và ý thức đạo đức công dân cao như người Nhật hiện tại. Tôi hổ thẹn mình là con cháu của Khổng Tử nhưng không hiểu cái đạo Nhân Nghĩa làm người bằng họ."

Người Trung Quốc 50 năm nữa không bằng họ, còn người Việt mình bao nhiêu năm nữa mới có dân trí như vậy?

HMT

Bài học làm người trong lúc khốn khó nhất
18/03/2011

Mấy ngày nay tôi chứng kiến nhiều câu chuyện cảm động về tình người trong hoạn nạn. Nhưng có một chuyện khiến tôi cảm động nhất, đã khiến một người lớn như tôi từng có bằng Tiến sĩ công học ở Đại học Đông Bắc (Tohoku Dai) cũng phải hổ thẹn, bài học về làm người.

Tối hôm kia, tôi được phái tới một trường tiểu học phụ giúp hội tự trị ở đó phân phát thực phẩm cho những người bị nạn. Trong cái hàng rồng rắn những người xếp hàng, tôi chú ý đến một đứa nhỏ chừng 9 tuổi, trên người chỉ có chiếc ao thun và quần đùi.

Trời rất lạnh mà nó lại xếp hàng cuối cùng. Tôi sợ đến phiên của nó thì chắc chẳng còn thức ăn, nên mới lại hỏi thăm. Nó kể đang học ở trường trong giờ thể dục thì động đất và sóng thần đến. Cha của nó làm việc gần đó đã chạy đến trường, từ ban công lầu 3 của trường, nó nhìn thấy chiếc xe và cha nó bị nước cuốn trôi, 100% khả năng chắc là chết rồi. Hỏi mẹ đâu, nó nói nhà nó nằm ngay bờ biển, mẹ và em của nó chắc cũng không chạy kịp.

Thằng nhỏ quay người lau vội dòng nước mắt khi nghe tôi hỏi đến thân nhân. Nhìn thấy nó lạnh run lập cập, tôi mới cởi cái áo khoác cảnh sát trùm lên người nó. Vô tình bao lương khô khẩu phần ăn tối của tôi bị rơi ra ngoài, tôi nhặt lên đưa cho nó và nói: "Đợi tới phiên của con chắc hết thức ăn, khẩu phần của chú đó, chú ăn rồi, con ăn đi cho đỡ đói".

Thằng bé nhận túi lương khô của tôi, khom người cảm ơn. Tôi nghĩ bình thường tưởng nó sẽ ăn ngấu nghiến ngay lúc đó nhưng không phải, nó ôm bao lương khô đi thẳng lên chỗ những người đang phát thực phẩm và để bao lương khô vào thùng thực phẩm đang phân phát rồi lại quay lại xếp hàng.Tôi sửng sốt và ngạc nhiên vô cùng, mới hỏi nó tại sao con không ăn mà lại đem bỏ vào đó. Nỏ trả lời: "Bởi vì còn có nhiều người chắc đói hơn con. Bỏ vào đó để các cô chú phát chung cho công bằng chú ạ".

Tôi nghe, mà phải vội quay mặt đi chỗ khác để khóc, cho nó và mọi người đang xếp hàng không nhìn thấy. Thật cảm động. Không ngờ một đứa nhỏ 9 tuổi mới học lớp 3 đã có thể dạy một thằng có ăn có học từng có bằng tiến sĩ như tôi một bài học làm người trong lúc khốn khó nhất. Một bài học vô cùng cảm động về sự hy sinh.

Tôi nghĩ một dân tộc với những đứa trẻ 9 tuổi đã biết nhẫn nại, chịu gian khổ và chấp nhận hy sinh cho người khác chắc chắn là một dân tộc vĩ đại. Đất nước này giờ đây đang đứng ở trong những giờ phút nguy cấp nhất của sự điêu tàn, nhưng chắc chắn đất nước đó sẽ hồi sinh mạnh hơn, nhờ những công dân biết hy sinh bản thân ngay từ tuổi niên thiếu.

Lên đây rồi bây giờ tôi mới thấm thía câu nói của vị thiền sư- sư phụ của tôi ở Tokyo trước khi lâm chung dạy lại cho tôi, đó là "Nhân sinh nhất mộng, bất luận kiến tâm, Tâm vô sở cầu thị Phật". Cái sự hy sinh vì người một cách vô ngã của đứa nhỏ 9 tuổi khiến tôi ngộ ra được những điều cả cuộc đời bon chen của mình tôi chưa nhận thấy được.

Tôi nhường khẩu phần ăn tối của tôi cho thằng bé để nhận của nó một lời cám ơn. Còn nó cho đi cả bữa tối của nó một cách vô tư không so đo, dù nó đói còn thê thảm hơn tôi nhiều và chắc còn phải đói nhiều trong cả cuộc đời vì không gia đình nữa. Những công án thiền của Bích Nham Lục, Vô môn quan hoàn toàn vô nghĩa so với hành động của một đứa bé 9 tuổi.

HMT

Không lẽ bỏ chạy
18/03/2011

Xưa nay tôi không phục lắm người Nhật từ khi còn đi học, làm kỹ sư rồi làm cảnh sát thì phải luôn tiếp xúc với những người Nhật ở mặt trái của xã hội. Nhưng mà hành động của người dân Nhật trong vùng động đất bây giờ đã khiến tôi phục họ thật sự.

Tình hình quanh nhà máy điện hạt nhân vẫn còn an ninh, hiện tại tụi tôi đã được phát sẵn khẩu trang và đồng phục nylon. Ông Kan sáng nay họp báo dự tính đến tình huống xấu nhất là bỏ cả vùng miền Đông. Tôi không phải chuyên ngành về nguyên tử lực như anh nên không hiểu lắm về tác hại của phóng xạ. Nhưng tôi nghĩ chăc rất nguy hiểm.

Anh Đăng nếu được, nên sắp xếp cho vợ con về VN trước thì tốt nhất. Tôi sợ tới lúc xấu nhất không còn vé máy bay. Tôi thì bà xã là người Nhật, con gái cũng mới ra trường làm y tá và cũng đang hoạt động cứu trợ thiện nguyện ngay tại Fukushima này.

Tôi hỏi con gái: "Tình hình có vẻ nguy hiểm, con có muốn đi VN lánh nạn không". Con gái tôi trả lời: "Đi đâu bây giờ cha? Xung quanh con với cha người ta chết với bị thương hàng hàng lớp lớp. Không lẽ bỏ chạy. Thôi kệ, tới đâu hay tới đó." Tôi gọi điện thoại về hỏi bà vợ tôi tính sao, có cần về quê chồng tạm lánh nạn một mình không. Bà xã tôi nói rằng người Nhật của họ, 36 kế của Tôn Tử binh pháp, họ chỉ dùng được tới cái kế 35.

Cái chước cuối cùng "tẩu vi thượng sách" không có chỗ dùng vì cái xứ đảo này không có chỗ nào để mà chạy nữa. Còn tôi, thân phận dính líu tới cái Tổ quốc thứ hai này rồi. Vợ con không bỏ chạy, không lẽ một mình tôi bỏ nhiệm sở. Già rồi có hít chút phóng xạ vô nữa cũng chẳng sao cả. Mang cái ơn nghĩa với đất nước này cũng nhiều thôi thì bây giờ cùng đến lúc có cơ hội để trả ơn cho họ vậy.

HMT

Hình ảnh 30 đứa trẻ ngồi chờ cha mẹ đến đón về trong tuyệt vọng
18/03/2011

Mỗi dòng tin về Nhật Bản trong trận động đất – sóng thần hôm 11/3 đều cho tôi một cảm xúc khó tả: lúc thì hoảng sợ, lo lắng vì thiên tai, vì thảm họa; lúc thì nghẹn ngào vì nỗi đau của người dân nơi đây; lúc thì khâm phục ngưỡng mộ vì một tinh thần sắt đá, can trường và tính kỷ luật rất cao của từng con người và cả đất nước Nhật Bản; và cũng có lúc bực tức vì tại sao họ cứ phải kiềm chế mà không gào thét lên cho vơi bớt nỗi đau của mình?

Trong vô vàn tin tức cảm động về những người dân nơi đây có lẽ vì là một người mẹ nên tôi luôn bị ám ảnh bởi hình ảnh 30 đứa trẻ ở trường Kama ngồi chờ đợi cha mẹ đến đón về trong tuyệt vọng. Không một tiếng động nào được phép vang lên, không một ai được tiếp cận các bé để cho các bé được tiếp tục hy vọng, dù là hy vọng mong manh nhất. Ở lứa tuổi của các bé làm sao có thể chấp nhận được sự thật? Động đất, sóng thần rồi sẽ qua đi, nước Nhật rồi cũng sẽ hùng mạnh trở lại, nhưng còn biết bao nhiêu mảnh đời như các bé bị tước đi bàn tay chăm sóc của mẹ cha, bị tước đi cái quyền được gọi “cha, mẹ”. Nhưng tôi nghĩ rồi đây với dòng máu Nhật, với tinh thần kiên cường của người Nhật các bé sẽ vươn lên, sẽ vượt qua nỗi đau này để xây dựng một nước Nhật giàu đẹp và đẩy lùi những thảm họa đã cướp đi sinh mạng của mẹ cha và nhân dân mình.

Tôi nguyện cầu cho nước Nhật sớm vượt qua nỗi đau này. Mong sao chính phủ Nhật Bản và toàn thế giới chung tay để nhanh chóng có biện pháp giảm tối thiểu những thiệt hại đang xảy ra để người dân xứ mặt trời mọc lại thấy cuộc đời vẫn tươi đẹp.
NT

Cả đời tạo dựng phút chốc tan tành vậy thì cần chi mà giành giựt tỵ hiềm người hỡi...
23/03/2011

TKG

Vậy là một tuần đã trôi qua....

Sống bụi đời và căng thẳng với bộ đồ mặc ra đường leo lên giường ngủ, giày để sẵn, túi xách bên cạnh....Tư thế của chiến sĩ ra trận, mấy ngày ngủ bụi, mọi người tập trung lại ngủ với nhau để lỡ có chuyện gì có thể giúp nhau.

Các đợt động đất đến bây giờ vẫn không dứt hẳn, thỉnh thoảng lại rung nhẹ, thôi thì cứ xem như được ru trong vòng nôi của đất mẹ...để thấy nhẹ lòng và bớt ưu tư...

Điện bắt đầu tắt nhiều, có nhiều chuyện vui cười về tắt điện. Ví dụ: đến ngã tư đèn xanh đèn đỏ mình cứ đứng đó chờ mãi, cứ tưởng nắng hắt vào không nhìn thấy rõ, ai dè nhìn lên mới thấy là bị cúp điện (cúp cả điện đường). Lần đầu tiên được chạy qua ngã tư không cần đèn xanh đèn đỏ mà không sợ bị phạm luật. Tiệm ăn của mình đến giờ cúp điện trông thật lãng mạn với những ngọn nến lung linh trong những cái ly, mua được cây đèn cầy vào thời điểm này cũng thật khó. Cái cảnh không có điện thật lâu rồi mới thấy trông cũng ngộ ngộ, làm nhớ đến VN vào những ngày không có điện .

Gạo và xăng không mua được, mấy hôm trước vừa động đất mình mau mắn mua dự trữ được ít gạo, giấy toilet, nước uống, cũng may...... nếu không bây giờ là đói ..., còn xăng thì không mua được vì không dám trữ xăng, muốn đổ 1 bình xăng phải sắp hàng khoảng 2h, muốn khùng luôn, đôi khi xếp hàng đến gần cây xăng lại hết, muốn đổ xăng phải dậy thật sớm để xếp hàng, xăng quí từng giọt.

Vật giá khan hiếm nhưng không leo thang, các cửa tiệm bán cho đến món hàng cuối cùng vẫn không hề tăng giá. Có lẽ chính sự trật tự này đã không đưa đến việc lạm phát nhiều, tuy vậy đồng Yen cũng hơi bị mất giá mấy hôm trước, cho đến hôm nay thì lại bắt đầu trở lại gần bằng giá cũ trước dộng đất ( 1USD = 80.1yen ). Dân Nhật bắt đầu tập hà tiện, ít tiêu xài hơn, quán xá vắng tanh, không có xăng để chạy, đường xá cũng vắng tanh, thôi thì về nhà tối ngủ sớm,.... tốt cho sức khỏe hơn.

Chỉ có mình là vất vả hơn mọi ngày, mỗi ngày nhận được khoảng 200 đến 300 cuộc điện thoại của người Việt tại Nhật, muốn đặt vé máy bay về, muốn hỏi cái này cái nọ vì lo sợ, còn hơn bà Hạnh Dung gỡ rối tơ lòng....3 cái máy điện thoại reo liên tục...3 đến 4 người luân phiên nhấc máy để làm việc vẫn không đủ. Người Việt hoảng loạn kéo nhau về Việt Nam, gia thê đệ tử kéo nhau đi hết....người Việt nói chung không đủ mà là những người nước ngoài sống ở Nhật. Đến Sở Nhập Quốc mới thấy dân tình căng thẳng làm liên tưởng đến những ngày chạy loạn năm 1975 từng hàng từng hàng người xếp kín để xin re-entry, xếp từ trong kéo ra ngoài đường. Nhìn ai cũng mặt mày căng thẳng lo âu...

Tháng 3 mỗi năm trời đã ấm, hoa Đào chuẩn bị khoe sắc, vậy mà năm nay thời tiết thật lạ, hiện giờ vẫn lạnh, nhiệt độ Tokyo khoảng 3 độ ban ngày, không có điện, không có lò sưởi, mặc áo nhiều ai cũng mập tròn xoe. Sáng nay ngồi làm việc ở văn phòng lạnh quá quấn cả cái mền cũng chẳng ai cười

Da mặt bắt đầu khô và nứt nẻ, mặt bị mẫn đỏ, mắt bị sưng đỏ, ho rất nhiều, không phải chỉ riêng mình mà nhiều người cũng bị dị ứng, chẳng hiểu phấn hoa hay dị ứng của bầu khí quyển thay đổi sau động đất, có người tưởng tượng là do bị bụi phóng xạ nên thế.

Đi đâu dân tình Việt Nam cũng bàn tán chuyện nhà máy điện hạt nhân. Dân Nhật thì bình chân như vai, mình nghe lời Cầm mua được nước đậu nành từng thùng để ở công ty cho mọi người trong công ty uống, người Việt uống, uống để ngừa chất phóng xạ, còn người Nhật cũng uống nhưng bảo vì ngon chứ không phải vì sợ bị phóng xạ.

Dân Nhật lỳ thật, nhớ lại ngày động đất, nhà rung bật bật, vậy mà ông Saito vẫn một tay vịn máy vi tính cho khỏi rơi, một tay vẫn ngồi viết tiếp. Bà Tabata xin chạy về nhà, tưởng sợ động đất về nhà luôn, không ngờ chỉ 10 phút sau ôm cái lồng có 1 con chó và 1 con mèo chạy đến bảo để trong nhà sợ tụi nó hoảng sợ, rồi bà ấy lại tiếp tục ngồi làm sổ sách miệng làu bàu: "thôi nha đừng rung nữa nha, sợ rồi đó"

Hỏi họ có sợ không, họ bảo sợ chớ, hỏi tại sao sợ mà không về, họ bảo vì còn trong giờ làm việc mà...Bó tay! Hỏi vậy làm sao mình có thể không làm đúng nhiệm vụ. Công việc vẫn bình thường chỉ rộn ràng bận rộn nhiều hơn, không nói đến chuyện cũ đã qua nhiều nữa, vì kể chuyện đã qua đâu có được gì mà phải nói đến việc cần làm hiện tại và ngày mai....

Những ngày sau động đất, tàu điện ngưng chạy không có xe đi, họ đi bộ đến chỗ làm, có người đi bộ mất 2h vẫn đến đúng giờ... Ra Ga mới thấy tính kỷ luật của người Nhật, họ xếp hàng dài rồng rắn chờ lên tàu, tàu điện giảm bớt chuyến và giờ chạy, họ kiên nhẫn đứng chờ đến phiên mình một cách bình thản, không hề thấy cảnh chen lấn, giành dựt ồn ào

Nhiều báo chí nói về việc trật tự và ca ngợi người Nhật trung thực không hôi của, không ồn ào, giữ gìn trật tự. Có lẽ mình sống ở đây lâu rồi nên thấy đó như là chuyện đương nhiên... Ngay từ ngày đầu qua Nhật mình đã tự nhủ: "đúng ra xã hội Nhật là xã hội chủ nghĩa đúng nghĩa, vì tính tự giác và ít thấy cảnh giàu nghèo...." một xã hội tự do dựa trên cở sở người dân tự làm chủ

Đường xá ở Nhật sạch sẽ, bạn mình từ phương xa đến trầm trồ sao sạch thế, đâu phải vì có công ty vệ sinh nào dọn dẹp nên sạch, mà là dân chúng tự báo ra tổ dân phố và họ chia ca nhau để dọn dẹp. Họ không hội họp hô hào ầm ĩ, họ chỉ lâu lâu họp một lần, chia ca giao công việc, rồi lẳng lặng đến phiên của ai thì làm, ký nhận, sau đó giao cho người kế tiếp. Một sự tự giác riết rồi thấy bình thường như sự đương nhiên.

Một tuần trôi qua trong khó khăn nhưng ngược lại làm cho con người gần nhau lại...

Tự dưng thấy bớt sự sân si phần nào, thấy thương yêu và trân quý cuộc sống hơn. Thấy chớp mắt có thể thay đổi hết giữa sự có và không, Cả đời tạo dựng phút chốc tan tành vậy thì cần chi mà giành giựt tỵ hiềm người hỡi...

Nhiều người hỏi thăm mình về tình hình ở Nhật, mình xin lỗi không trả lời được từng người được vì liên lạc bây giờ khó khăn quá. Tranh thủ viết vài dòng xem như nhật ký của G, gửi đến các bạn cùng đọc, cảm ơn mọi người đã quan tâm đến mình và mọi người ở đây. Mong qua vài dòng chữ này mọi người có thể hình dung dược phần nào cuộc sống ở đây...

Nguyện cầu mọi việc sẽ trôi qua và trả lại sự bình an.

Cần phải sống với một tinh thần mới, một tinh thần rộng mở để bước vào thế giới đồng thời đừng quên định vị bản thân
26/03/2011

ADLT

Tôi nhớ đến một ngày hè xa xôi, cũng tại khu vườn xanh mát này, các tài liệu cảnh báo từng hơn một lần được trình chiếu. Đó là hiện tượng nhiệt độ trái đất nóng dần lên, sự tan chảy của những khối băng khổng lồ, mực nước biển dâng cao, các trận lụt lịch sử ở nơi chẳng ai có thể ngờ tới và bộ mặt hung hãn của những trận thiên tai trên toàn cầu làm hàng chục nghìn người thiệt mạng. Thật khó tin vì sau cuộc gặp ngày 7/3/2011 ít hôm, tất cả chúng tôi bàng hoàng đón nhận tin động đất sóng thần khiếp đảm giáng xuống Nhật Bản, tâm chấn là Sendai. Chiều ngày 11/3 ấy, chỉ loáng một cái, 27.000 người thiệt mạng, mất tích. Tôi xót lòng thấm thía sự bé nhỏ của con người trước thiên nhiên.

Tốt nghiệp và đi làm được 5 năm, một khoảng thời gian chưa đủ dài, cũng không hẳn là quá ngắn. Những chuyến đi, các cuộc gặp gỡ xuất phát từ công việc nhiều vô kể, tôi có lẽ chẳng tài nào nhớ hết. Thế nhưng, ánh hào quang mà tôi không thể nào quên từ nghề nghiệp của mình là những bài học mới mẻ, dài vô tận và có sức ám ảnh không ngôn từ nào diễn đạt nổi. Một trong số đó là cuộc hội ngộ tại Vườn ươm giấc mơ Minh Trân và người đã dày công tạo dựng nó: Thầy Nguyễn Trí Dũng.

Từ Minh Trân, tôi đã được mở mắt, được tái tạo. Từ Minh Trân, tôi bắt đầu chuyến hành trình tái cấu trúc lại toàn bộ tư duy, khát vọng của mình. Cũng từ Minh Trân, tôi thấy trái tim mình rộng mở, tâm trí mình sáng suốt và có vẻ như dù tôi vô cùng nhỏ bé nhưng lại mạnh mẽ hơn trước đây rất nhiều. Đến Minh Trân, mọi thứ bụi trần rũ sạch, nhìn nắng lung linh, nghe chim hót ríu rít, cây xanh ôm ấp tâm hồn mình, hoa tươi hồn nhiên hàm tiếu. Đến Minh Trân, tiêu xài vài giờ đồng hồ ngắn ngủi để nhận về bài học sống động về hiện thực, về cuộc đời thật trị giá trăm năm thậm chí là mãi mãi. Đó có lẽ là lý do tôi chưa bao giờ nén nổi ham muốn được ghé thăm và ném mình vào một góc của khu vườn này. Nhưng trên hết, vì ở đó có Thầy, một người dẫn dắt, nhóm lửa, một người anh, người cha và hơn hết là một người bạn lớn mà vòng quay may rủi, bất tận của cuộc đời vô tình cho tôi cơ hội được gặp gỡ.

Tôi nhớ đêm trước của ngày thứ sáu 5/3/2011, tôi đã thức khuya nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ bài vở của ngày thứ năm, chỉ để được thỏa lòng háo hức đến Minh Trân, ngồi một góc nghe và nhìn Tiến sĩ Vật Lý, bà Cécile Dewitt Morette nói chuyện. Hôm ấy, tôi nhận lấy một cú sốc nặng, không phải vì Morette là nhà khoa học có sự nghiệp nghiên cứu xuất chúng. Hơn hết thảy, tôi sốc vì được gặp một nhà khoa học bằng xương bằng thịt ở cái tuổi xấp xỉ 90 nhưng sống động, năng lượng tràn trề như thanh niên.

Bà Morette đã nói với chúng tôi nhiều thứ: Vật lý, Lượng Tử học, Toán học, khoa học nói chung và thậm chí là một ít quan điểm của bà về tôn giáo dưới cái nhìn biện chứng. Thế nhưng, những thứ mà tôi hiểu đơn giản chỉ là, không có gì đủ cho khoa học, phải thoát ra khỏi cái hộp chật chội, mang một tâm hồn rộng mở vào thế giới và luôn sẵng sàng cho mọi kế hoạch của đời mình. Nguồn năng lượng mà bà Morette có chỉ có thể tóm tắt bằng cụm từ Tình yêu chân chính và trong sáng nhất. Bà đã mang thứ tình yêu ấy hiến cho khoa học. Có lẽ, sức mạnh của bà nằm ở chỗ đó. Nếu như ai cũng cống hiến bằng tinh thần như bà Morette đã làm thì cuộc sống này sẽ tuyệt biết bao. Tôi đứng ở một góc phòng nhìn bà với cặp mắt thán phục xen lẫn ngưỡng mộ. Lúc ấy, tôi đã nghĩ liệu mai này mình có cái ngày 89 tuổi như thế hay không? Và liệu từ lúc này, những người trẻ như tôi bám đuổi cái đích đến vô tận của bà Morette thì có kịp không? Rồi tôi hiểu ra, bức thông điệp của bà không phải là đích đến mà là quá trình, là từng chặng đường bà đã nỗ lực làm việc.

Cũng trong buổi sáng hôm ấy, chúng tôi được nghe Nicolette K. Dewitt, Luật sư Ngân hàng Thế giới, con gái của bà Cécile Dewitt Morette tâm sự rất chân thành. Dewitt dành phần lớn thời gian trò chuyện để nói về những bài học mà cô đã tìm thấy từ chính gia đình mình. Về lý do tại sao cô trở thành luật sư chứ không phải là nhà khoa học. Về câu chuyện của bà mẹ, sinh ra và lớn lên trong thời buổi loạn lạc nhưng vẫn giữ vững tình yêu khoa học dù cuộc sống có nhiều lúc khó khăn; giữ vững lập trường dù từng bị gia đình ngăn cản hôn nhân; mạnh mẽ chọn con đường riêng đến nước Mỹ; luôn ý thức trách nhiệm cao độ với lời hứa trở về nước Pháp và kiên trì thành lập một trường dạy nghiên cứu khoa học. Bức thông điệp đanh thép nhất mà cô Dewitt gửi đi là “Nerver says you can’t do”. Tôi đã bám lấy câu nói ấy như một thứ bùa phép, như thể đó chính là mảnh ván còn sót lại của chiếc tàu bị vỡ giữa biển khơi. Tôi đã cười tinh nghịch với chính mình rằng đừng bao giờ nói ta không thể làm.

Cách hành xử của cô con gái và bà mẹ phương Tây gieo vào lòng tôi nhiều suy tư. Họ yêu nhau đấy nhưng không có sự lệ thuộc. Dewitt thể hiện rõ rằng yêu bố mẹ mình nhưng phải có con đường mới của riêng mình. Mẹ con bà Morette độc lập và tự chủ trong từng suy nghĩ, từng quan điểm. Họ làm tôi nhớ đến quan niệm Á Đông (trong đó có Việt Nam), rằng áo mặc sao qua khỏi đầu, rằng con cái dưới quyền cha mẹ… mà buồn. Chân lý chính là, mỗi người phải đi con đường riêng và tự chịu trách nhiệm, chẳng ai có thể sống thay ai cả, dù cho đó là bố mẹ, anh em của mình.

Một buổi sáng 7/3/2011 cũng ở Minh Trân, chúng tôi được thức tỉnh bằng cụm từ Quản trị tương lai. Tôi thấy nhức nhối với những thống kê về biến động tiền tệ, diễn biến tỷ giá đồng USD, biểu đồ tăng giá vàng trong vòng 80 năm qua và tình trạng báo động về biến đổi khí hậu toàn cầu. Trong 30 phút ngắn ngủi lắng nghe, tất cả chúng tôi nhận về bài học của nhiều thế hệ, có vị chát đắng bên cạnh những tiếng thở dài bất tận.

Tôi lục tìm trong tâm trí mình nhiều câu hỏi. Tại sao Việt Nam không đầu tư dài hơi cho nông nghiệp, thế mạnh của một nước khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiều đồng bằng màu mỡ mà lại đổ hàng đống tiền vào Vinashin? Tại sao mức lãi suất cho vay mà ngân hàng thế giới quy định cho Việt Nam đã tăng lên (thăng bậc) nhưng đời sống của đại bộ phận người dân vẫn nghèo? Nông dân không còn ruộng đất thì nông nghiệp sẽ đi đâu về đâu? Môi trường sống hiện nay với những thiên tai kinh hoàng xuất hiện khắp nơi đã chuyển đến chúng ta bức thông điệp gì? Những dòng kênh đen kịt ở TP HCM sẽ đi về đâu khi ý thức của mọi người vẫn còn là nỗ lực có giới hạn?

Cũng tại Minh Trân, lần đầu tiên trong đời, tôi tiếp cận một bài học mới mẻ: CEO là gì (What is the CEO?). Khái niệm CEO với tôi nghe có vẻ xa xỉ, sang trọng đến độ không cần thiết, vì tôi chưa bao giờ kinh doanh thực sự, đừng nói gì là làm lãnh đạo cấp cao của một doanh nghiệp. Thế nhưng, tôi ngộ ra, tôi cần phải là một CEO đúng nghĩa của cuộc đời mình. Mỗi CEO cần phải nhín một chút thời gian vui chơi, hưởng thụ, tiết giảm lòng ích kỷ để tư duy, suy nghĩ và hành động thiết thực hơn cho tương lai, cho cộng đồng. Đừng để lặp lại tình trạng nhà nhà làm bất động sản, ai ai cũng mua chứng khoán, cả làng say mê trữ USD; hãy làm sao mỗi người đều có chỗ đứng của mình, đều hăng say lao vào những nghiên cứu chuyên sâu, tìm tòi, phát minh, sáng tạo cho bản thân, cho gia đình và những người xung quanh. Và tôi thấu hiểu, một CEO chính hiệu luôn phải biết rằng, làm giàu là thiết thực nhưng tài sản quý giá nhất là con người.

Một lần nữa, tôi thầm đọc lại câu nói của Nicolette K. Dewitt: “Who we are and what we are about” gửi tặng khi cô kết thúc bài thuyết trình về Ngân hàng Thế giới. Câu nói ấy với tôi như một lời răn dạy, cần phải sống với một tinh thần mới, một tinh thần rộng mở để bước vào thế giới đồng thời đừng quên định vị bản thân. Tôi giữ chặt những chìa khóa mà mình được tặng ở Minh Trân và tin rằng, đó là những tài sản vô giá mà tôi có trong chuyến hành trình dài của đời mình.

	25-Mar-2001	Động đất tối 24/3 gây rung lắc diện rộng		12-Mar-2011	Các hãng xe Nhật chao đảo vì động đất
	15-Mar-2001	Cứu trợ động đất tại Nhật - nỗi lo dân số già		12-Mar-2011	Động đất Nhật Bản qua lời kể nhân chứng
	15-Mar-2001	'Động đất Nhật Bản là thảm họa tốn kém nhất lịch sử'		12-Mar-2011	Động đất ở Tokyo
	15-Mar-2001	Động đất rung chuyển phía nam Nhật Bản		12-Mar-2011	Động đất tại Nhật khiến ngày ngắn hơn
	15-Mar-2001	Nhật Bản dịch chuyển 4 mét, trái đất quay nhanh hơn		12-Mar-2011	Gần 10.000 người mất tích ở cảng của Nhật
	15-Mar-2001	Nhật có thể thiệt hại hàng trăm tỷ USD vì động đất		12-Mar-2011	Giải cứu nạn nhân động đất Nhật Bản
	15-Mar-2001	Sóng thần, động đất ở Nhật Bản		12-Mar-2011	Hàng loạt nhà máy tại Nhật đóng cửa sau động đất
	15-Mar-2001	Thảm họa tại Nhật qua những con số		12-Mar-2011	Người Nhật luôn sẵn sàng cho động đất như thế nào
	14-Mar-2011	Ba thành phố Nhật bị xóa sổ		12-Mar-2011	Nhật Bản tiếp tục hứng chịu hàng trăm dư chấn
	14-Mar-2011	Hơn 2.000 thi thể dạt vào bờ biển Nhật		12-Mar-2011	Nhật bắt đầu giải quyết hậu quả động đất
	14-Mar-2011	Nhật Bản trước và sau động đất qua Googe Earth		12-Mar-2011	Nhật hoang tàn sau động đất, sóng thần
	14-Mar-2011	'Nhật chịu thảm họa lớn nhất sau Thế chiến II'		12-Mar-2011	Toàn cảnh Nhật Bản sau động đất
	14-Mar-2011	Sóng thần tại Nhật hình thành như thế nào?		11-Mar-2011	5 trận động đất mạnh nhất từ thế kỷ 20
	14-Mar-2011	Thảm họa tại Nhật nhìn từ trên cao		11-Mar-2011	Ảnh động đất sóng thần tàn phá Nhật Bản
	14-Mar-2011	Toàn cảnh trận động đất lịch sử tại Nhật		11-Mar-2011	Chứng khoán Nhật chao đảo vì sóng thần
	14-Mar-2011	Viễn thông khu vực bị ảnh hưởng vì động đất tại Nhật		11-Mar-2011	Nguyên nhân khiến sóng thần xuất hiện sau động đất
	13-Mar-2011	Thêm một lò phản ứng của Nhật có nguy cơ nổ		11-Mar-2011	Sóng thần ập vào Nhật Bản, 1000 người có thể đã chết
	Đọc tất cả

	17-Mar-2011	Đi tìm 9.000 người mất tích
	17-Mar-2011	Mỹ gia tăng báo động về tình hình Nhật Bản
	17-Mar-2011	Nhật: Dùng trực thăng phun nước biển xuống lò phản ứng hạt nhân
	17-Mar-2011	Lời kêu gọi tiếp sức cho người dân Nhật Bản
	17-Mar-2011	Động đất, sóng thần tại Nhật: Hơn 5.178 người thiệt mạng
	17-Mar-2011	Quyết liệt ứng cứu các lò hạt nhân
	17-Mar-2011	Các nước dập tin đồn, tăng cường phòng ngừa
	17-Mar-2011	ASEAN hỗ trợ Nhật khắc phục thảm họa
	17-Mar-2011	Chuyên gia 4 chân
	17-Mar-2011	Nhật lại rung chuyển vì động đất mới
	16-Mar-2011	Làm gì khi bị nhiễm phóng xạ?
	16-Mar-2011	Cuộc hội ngộ xúc động
	16-Mar-2011	Những người hùng giấu mặt ở Fukushima Daiichi
	16-Mar-2011	Nhật hoàng kêu gọi người dân vững tin
	16-Mar-2011	Lại cháy lò phản ứng ở Nhật
	16-Mar-2011	Cháy nổ liên tục tại nhà máy hạt nhân
	16-Mar-2011	Đoàn Đại sứ quán VN tại Nhật lên đường tới Sendai và Fukushima
	16-Mar-2011	Thế giới lo ngại về tình hình hạt nhân tại Nhật
	16-Mar-2011	Sống sót thần kỳ
	Đọc tất cả

	20-Mar-2011	Động đất ở Nhật & chuyện khó coi ở ta
	20-Mar-2011	Nước Nhật trong dư chấn - Kỳ 3:  Tĩnh lặng trong đổ nát
	19-Mar-2011	Nước Nhật trong dư chấn - Kỳ 2: Bố, mẹ và con trai tôi
	18-Mar-2011	Nước Nhật trong dư chấn, Kỳ 1: Bài học từ một đứa trẻ
	17-Mar-2011	Động đất 6,1 độ richter rung chuyển Nhật Bản
	17-Mar-2011	"Chúng tôi cần xăng dầu, nước và thức ăn"
	17-Mar-2011	Đại sứ quán Nhật Bản tại VN mở sổ tang
	17-Mar-2011	Nhật hoàng Akihito: “Đừng từ bỏ hi vọng”
	17-Mar-2011	Phóng xạ chưa lan rộng ra thế giới
	16-Mar-2011	Nhật kêu gọi người dân không tích trữ xăng
	16-Mar-2011	Sống sót kỳ diệu!
	16-Mar-2011	Người Nhật lo lắng nguy cơ nhiễm độc
	16-Mar-2011	Nhật đưa robot cứu hộ tới vùng bị thảm họa động đất
	16-Mar-2011	Nhật Bản: Lại cháy ở lò phản ứng số 3
	16-Mar-2011	Điện hạt nhân ở Nhật - họa vô đơn chí
	16-Mar-2011	Phóng xạ uy hiếp nước Nhật
	15-Mar-2011	Nhật Bản lại động đất 6 độ richter
	15-Mar-2011	Sự cố ở lò phản ứng 4, 5, 6 Nhà máy điện hạt nhân Fukushima 1
	15-Mar-2011	Động đất Nhật Bản không liên quan “siêu Mặt trăng”
	15-Mar-2011	Nguyên lý vận hành lò phản ứng và nguy cơ
	15-Mar-2011	Sự thay đổi trục Trái đất không ảnh hưởng cuộc sống con người
	Đọc tất cả

	19-Mar-2011	Lượng nhỏ phóng xạ từ Nhật Bản đã bay sang Mỹ
	19-Mar-2011	Nhóm anh hùng cảm tử “Fukushima 50” ở Nhật
	18-Mar-2011	Nhật Bản có thể “đào sâu chôn chặt” nhà máy hạt nhân
	18-Mar-2011	Khói lại bốc lên từ nhà máy hạt nhân Nhật
	18-Mar-2011	Nhật một tuần sau thảm họa động đất, sóng thần
	18-Mar-2011	5 bài học sớm từ cuộc khủng hoảng hạt nhân tại Nhật Bản
	18-Mar-2011	Ảnh khủng hoảng hạt nhân Nhật qua từng ngày
	18-Mar-2011	Fukushima và tinh thần quả cảm của bao người
	18-Mar-2011	Tình hình hạt nhân ở Nhật Bản “nghiêm trọng nhưng tương đối ổn định”
	17-Mar-2011	Sóng thần Nhật Bản: 20 bức ảnh khó có thể quên
	17-Mar-2011	Bài học cảm động từ một cậu bé 9 tuổi ở Nhật
	17-Mar-2011	Trực thăng đổ nước xuống nhà máy hạt nhân Fukushima
	Đọc tất cả

Đọc tất cả